بودجه اختصاص یافته به حوزه علم چقدر افزایش یافته است؟

سال گذشته ۱۷۲.۶ میلیارد تنگه (۳۲۴ میلیون یورو) از بودجه برای اقدامات تحقیق و توسعه اختصاص یافت. بر اساس گزارش اداره ملی آمار، تولید ناخالص داخلی کشور در سال ۲۰۲۳ میلادی، ۱۲۰ ترلیون و ۵۶۱.۱ میلیارد تنگه (۲۲۶ میلیارد یورو) بوده است، یعنی دولت ۰.۱۴ درصد از تولید ناخالص داخلی را به پروژه های تحقیقاتی اختصاص داده است. به طور کلی نمی توان گفت که این شاخص در ۵ سال آینده بهبود چشمگیری خواهد داشت. در سال های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۲، میزان اعتبار تخصیص یافته به پروژه های تحقیقاتی معادل ۰.۱۲ درصد تولید ناخالص داخلی و در سال های ۲۰۲۰، ۲۰۲۱، ۲۰۲۳، معادل ۰.۱۴ درصد بوده است. اما در اینجا باید این را نیز بگوییم که میزان بودجه اختصاص یافته به علم به طور مداوم در حال افزایش است:

• ۸۲.۳ میلیارد تنگه (۱۵۵ میلیون یورو) در سال ۲۰۱۹

• ۸۹ میلیارد تنگه (۱۶۷ میلیون یورو) در سال ۲۰۲۰

• ۱۰۹.۳ میلیارد تنگه  (۲۰۵ میلیون یورو) در سال ۲۰۲۱

• ۱۲۲ میلیارد تنگه (۲۲۹ میلیون یورو) در سال ۲۰۲۲

• ۱۷۲.۶ میلیارد تنگه (۳۲۴ میلیون یورو)   در سال ۲۰۲۳ هزینه شده است.

به گفته وزارت علوم و آموزش عالی، بر اساس برنامه توسعه ۷ ساله، تا سال ۲۰۲۹، میزان هزینه های علمی به تدریج به یک درصد از تولید ناخالص داخلی افزایش می‌یابد. قاسم ژومارت توکایف رئیس جمهور این کشور در نشست گسترده دولت دستور داد تولید ناخالص داخلی این کشور در سال ۲۰۲۹ به ۴۵۰ میلیارد دلار برسد. با توجه به نرخ فعلی ارز، تا سال ۲۰۲۹ میزان اعتبارات اختصاص یافته از بودجه برای علم باید به ۲.۱ تریلیون تنگه برسد.

حق الزحمه درجه علمی چقدر است؟  

در تاریخ ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۳، قوانین جداگانه «علم» و «آموزش و پرورش» اصلاح شد و میزان اضافه‌پرداخت درجات علمی دانشمندان شاغل در مؤسسات آموزش عالی و سازمان‌های علمی به ۲۵، ۴۲ و ۵۰ شاخص محاسبه ماهانه افزایش یافت. از جمله:

• به دانشمند دارای مدرک دکترا و درجه دکتری که به کار تحقیقاتی علمی اشتغال دارد، ۱۷ شاخص محاسبه ماهانه  (بر اساس شاخص ۲۰۲۴ حدود ۱۲۰ یورو) به عنوان حقوق اضافی پرداخت می شود.

• به دانشمند دارای مدرک PhD  و عنوان علمی دانشیار؛ ۲۵ شاخص محاسبه ماهانه  (۱۷۵ یورو) پرداخت می شود.

• به دانشمند با مدرک دکتری علوم و رتبه دانشیار  ۴۲ شاخص محاسبه ماهانه  (۲۹۵ یورو) پرداخت می شود.

• همچنین برای دانشمندان دارای مدرک دکتری و عنوان استاد، دارای مدرک دکتری و عنوان استاد به حرفه، با مدرک داوطلب علم و عنوان استاد، با مدرک دکتری علوم و عنوان استاد، ۵۰ شاخص محاسبه ماهانه  (۳۵۰ یورو) اضافه پرداخت تعیین می شود.

چه تعداد از اختراعات ثبت اختراع بین المللی را دریافت کرده اند؟

این وزارتخانه تصریح کرد: در آمار، ضریب فعالیت اختراع کشور بر اساس تعداد درخواست های ارائه شده به اداره ثبت اختراعات به ازای هر یک میلیون نفر تعیین می شود.بر اساس گزارش موسسه ملی مالکیت فکری، این شاخص در سال  ۲۰۲۱  میلادی ۴۱.۲۸، در سال ۲۰۲۲ میلادی ۴۲.۳۹ و در سال ۲۰۲۳ میلادی ۴۵.۷۷ بوده است.

این وزارتخانه در پاسخ خود گفت: بر اساس گزارش سالانه موسسه ملی مالکیت فکری ۳۱ درخواست در سال  ۲۰۲۱ میلادی برای ثبت اختراع بین‌المللی تحت معاهده همکاری ثبت اختراع ۲۴ درخواست در سال ۲۰۲۲ میلادی و ۲۶ درخواست در سال ۲۰۲۳ ارسال شده است. بر اساس کنوانسیون ثبت اختراع اوراسیا، ۸۱ درخواست در سال ۲۰۲۱ میلادی، ۷۸ درخواست در سال ۲۰۲۲ میلادی و ۱۰۳ درخواست در سال ۲۰۲۳ ارسال شده است. با ثبت یک درخواست بین المللی واحد تحت رویه معاهده همکاری ثبت اختراع، متقاضی می تواند از حفاظت از اختراعات خود در بسیاری از کشورهای جهان اطمینان حاصل کند. کنوانسیون ثبت اختراع اوراسیا به نوبه خود به اشخاص حقیقی و حقوقی اجازه می دهد تا از حقوق خود در مورد اختراعات و طرح های صنعتی خود بر اساس یک پتنت واحد اوراسیا حمایت کنند.  

در سال ۲۰۲۱ میلادی، ۱۲۷۶۱ سند حفاظتی، ۱۲۰۹۹ سند در سال ۲۰۲۲  میلادی و ۱۳۲۷۰ سند در سال ۲۰۲۳ برای اشیاء مالکیت صنعتی قزاقستان صادر شده است.

آیا علم تجاری سازی می شود؟

فروش ۵ طرح راه یافته به مسابقات بورسیه طرح های تجاری سازی صندوق علوم از مرز یک میلیارد تنگه (۱.۹ میلیارد یورو) گذشت. از این میان، مجموع مشارکت ۴ پروژه در توسعه علمی و فنی ۷۲.۵ میلیارد تنگه  (۱۳۸ میلیون یورو) بوده است. این وجوه شامل ارقام فروش، به علاوه تامین مالی، پرداخت مالیات، تجهیزات خریداری شده و حق امتیاز است.

این وزارتخانه گفت: کل درآمد حاصل از فروش محصولات با فناوری پیشرفته ۳۳.۷ میلیارد تنگه (۶۴ میلیون یورو)، ایجاد ۱۷۶۳ شغل، بیش از ۷.۸ میلیارد تنگه (۱۵ میلیون یورو) مالیات بر بودجه و ۹.۷ میلیارد تنگه (۱۸.۵ میلیون یورو) تامین مالی اضافی جذب شد. در صورت پرداخت حق امتیاز (دستمزد نویسنده) ۵۳۴ میلیون تنگه (۱ میلیون یورو)، سرمایه ثابت به مبلغ ۲۰.۸ میلیارد تنگه  (۴۰ میلیون یورو) خریداری می شود. کشور ۶۲.۱ میلیارد تنگه (۱۱۸ میلیون یورو) برای حمایت از پروژه های تجاری سازی برای سال های ۲۰۲۳-۲۰۲۵ اختصاص می دهد.

آیا دیگران از پژوهش های دانشمندان قزاقستانی استفاده می کنند؟

یک سیستم تحلیلی به نام InCites بر پایه Web of Science  وجود دارد که فعالیت های علمی را در مقیاس بین المللی ارزیابی می کند. این سیستم امکان تجزیه و تحلیل تطبیقی ‌فعالیت های انتشارات و کارایی علمی سازمان ها و کشورها را فراهم می کند. بر اساس داده های InCites (Clarivate Analytics)، دانشمندان قزاقستانی در سال های ۲۰۱۹-۲۰۲۳ میلادی، ۲۱،۵۰۶ اثر را در نشریات بین المللی منتشر کردند که ۶۳.۸۳ درصد از آنها توسط دیگران ارجاع شده اند.

وزارت علوم و آموزش عالی، شاخص هیرش را مشهورترین معیار علمی در جهان در این زمینه می داند. زیرا در این شاخص هم تعداد انتشارات و هم ارجاعاتی که به آنها شده است در نظر گرفته شده است.

در سال‌های ۲۰۱۹-۲۰۲۳ میلادی، ۹ دانشمند قزاقستانی که بیشترین انتشار را در مجله Web of Science داشتند و شاخص هیرش بالایی را دریافت کردند:

• ایساخوف علیبک – تعداد مقاله  ۲۲۷ / شاخص هیرش - ۳۷

• زداراویتس ماکسیم – ۲۴۵/۳۷

• باکنوف ژومابایی - ۱۰۲/۲۶

• آرتیوم کوزلوفسکی - ۱۵۰/۲۳

• داولتوف کایرات - ۴۷/۲۳

• سمنوا یولیا – ۵۹/۱۷

• ساپاروف آرمان - ۲۶/۱۵

• الکساندر کولسنیکوف - ۳۶/۱۵

• سرسنبکولی بایرجان - ۳۳/۱۵.

بر اساس پایگاه بین المللی Web of Science، در پنج سال گذشته ۱۰۷.۶۹۰ مرجع به آثار علمی دانشمندان قزاقستانی انجام شده است. بر اساس پایگاه بین المللی اسکوپوس، ۳۰۵.۸۳۷ مرجع به آثار علمی دانشمندان قزاقستان در پنج سال گذشته انجام شده است.

۱۰ دانشمند قزاق با بالاترین شاخص هیرش در پایگاه داده اسکوپوس:

آیا کاملا از شر دانشگاه های فروشنده مدرک تحصیلی خلاص شده ایم؟

به گفته این وزارت، در ۵ سال گذشته، تعداد موسسات آموزش عالی ارائه دهنده آموزش با کیفیت پایین ۱۶ مورد کاهش یافته است. همچنین ۶۶ موسسه آموزش عالی، ۵۴۷ مجوز اضافی را برای رشته های غیرتخصصی بازگرداندند.

از سال جاری، فهرست نهادهای تحت کنترل به صورت خودکار توسط سیستم اطلاعات ارزیابی و مدیریت ریسک تعیین شد. فهرست موسسات آموزشی عالی که باید تحت نظارت قرار گیرند به طور خودکار و بدون دخالت عامل انسانی تعیین شد. این امر به نوبه خود به نهادهای کنترلی این توانایی را می دهد که به جای انجام بازرسی و مجازات از تخلفات جلوگیری کنند.در سال ۲۰۲۴ میلادی، ۳۴ موسسه آموزش عالی در برنامه اقدامات نظارتی قرار گرفتند.

چه زمانی کمبود خوابگاه دانشجویی برطرف می شود؟

نظریه توسعه آموزش عالی و علم برای سال های ۲۰۲۳-۲۰۲۹، راه اندازی خوابگاه های ۱۰۰۰۰ تختخوابی را در هر سال در نظر گرفته است. این کار از سال ۲۰۱۸ انجام شده و در این سال ها ۲۱۱ خوابگاه با ۵۰۹۶۶ تخت به بهره برداری رسیده است. از این میان، ۱۲۸ خوابگاه با ۳۴ هزار و ۲۹۶ تخت برای دانشجویان مؤسسات آموزش عالی، ۸۳ خوابگاه با ۱۶ هزار و ۶۷۰ تخت برای دانشجویان کالج ها است.راه اندازی ۲۷ خوابگاه با ۱۰۵۷۶ تخت در سال ۲۰۲۴ برنامه ریزی شده است (شامل ۲۰ خوابگاه با ۸۵۴۳ تخت برای دانشجویان مؤسسات آموزش عالی، ۷ خوابگاه با ۲۰۰۳ تخت برای دانشجویان کالج ها).

وام برای مسکن دانشمندان جوان

در سال ۲۰۲۳، وزارت علوم و آموزش عالی و شرکت Otbasy Bank  توافقنامه همکاری در مورد برنامه اعطای وام به دانشمندان جوان برای سال های ۲۰۲۳-۲۰۲۷ امضا کردند. در این قرارداد ۲۹۰ وام ۵.۶ میلیارد تنگه (۱۰.۶ میلیون یورو) در اختیار دانشمندان جوان قرار گرفت. به طور خاص، در سال ۲۰۲۳ میلادی - ۱۰۴ وام مسکن، در سال ۲۰۲۴ میلادی - ۱۸۶ وام مسکن. بخش بعدی باید در سال ۲۰۲۵ توزیع شود.

شرکت کنندگان در این برنامه مشمول شرایط زیر هستند:

۱. حداکثر مقدار - تا ۲۰ میلیون تنگه (۳۸ هزار یورو).

۲. مدت - حداکثر ۸ سال، برای یک دوره بیش از ۱۱ سال، انتقال به وام مسکن انجام می شود.

۳. نرخ بهره - ۵٪ در سال.

۴. پیش پرداخت - از ۱۰٪ تا ۵۰٪ از مبلغ قرارداد.

مدارک تحصیلی قزاقستان در چند کشور معتبر است؟

قزاقستان کنوانسیون لیسبون را تصویب کرد. ۵۵ کشور امضا کننده این کنوانسیون (۴۵ کشور اروپایی و ۱۰ کشور غیر اتحادیه اروپا از جمله ایالات متحده آمریکا) موافقت کردند که نتایج آموزشی یکدیگر را به رسمیت بشناسند. این سند به شهروندانی که در موسسات آموزش عالی معتبر در قزاقستان تحصیل کرده‌اند اجازه می‌دهد تا مدارک خود را تایید کنند و در نتیجه به آنها اجازه ادامه تحصیل یا استفاده از آنها برای اشتغال را می‌دهد.

پروژه "کلشک" سرمایه گذاری در آموزش کودکان

این وزارتخانه پیش نویس قانونی را تهیه کرده است که تغییرات و اضافات را در قوانین قزاقستان در مورد مسائل سیستم یکپارچه پس انداز داوطلبانه "Keleshek" ایجاد می کند.

سیستم "Keleshek" با سه وظیفه اصلی روبرو است:

۱. گسترش دسترسی به آموزش.

۲. ادغام کلیه اقدامات حمایتی دولت در یک سیستم واحد.

۳. ایجاد سیستمی که به هر والدین اجازه می دهد از سنین پایین برای فرزند خود یک مسیر تحصیلات آن ها را ایجاد کند.

چندین مکانیسم برای استفاده از مبلغ پس انداز شده در سیستم "Keleshek" ارائه شده است:

۱. ادامه به پس انداز

۲. انتقال پس انداز خود به شخص ثالث.

۳. هزینه برای سایر مقاطع تحصیلی.

۴. هزینه برای خرید مسکن.

اکنون این لایحه در بررسی مجلس است.

آکادمی علوم

در سال ۲۰۲۲، مرتبه دولتی به آکادمی ملی علوم بازگردانده شد. به عبارت دقیق‌تر، آکادمی به‌عنوان یک شرکت سهامی غیرتجاری با مشارکت صددرصدی دولت در سرمایه مجاز خود به موجب مصوبه دولت تأسیس شد.و از ۲۷ مارس ۲۰۲۳ نام رسمی آکادمی به عنوان "آکادمی ملی علوم جمهوری قزاقستان" شرکت سهامی غیرتجاری زیر نظر رئیس جمهور درج شده است.

وام تحصیلی

در سال جاری نحوه اعطای وام تحصیلی دولتی تصویب شد. این نوع وام بر اساس معیارهای زیر اعطا می شود:

۱. به دارندگان کمک هزینه تحصیلی برای پرداخت جزئی آموزش عالی در سازمان های آموزشی فوق تخصصی در قلمرو جمهوری قزاقستان.

۲. به نامزدی داده می شود که توسط حداقل یک شهروند توانمند جمهوری قزاقستان دارای منبع درآمد ثابت تضمین شده باشد. این استاندارد در مورد وام گیرندگانی که به دسته یتیمان و کودکان بدون مراقبت والدین تعلق دارند اعمال نمی شود.

۳. به متقاضیان دارای قرارداد ثبت شده سپرده پس انداز آموزشی یا قرارداد بیمه پس انداز آموزشی با پس انداز تجمعی به میزان حداقل ده درصد کل هزینه خدمات آموزشی برای کل دوره تحصیل در مؤسسه آموزشی فوق تخصصی اعطا می شود.

منبع: https://www.inform.kz/ru/opravdala-li-kazahstanskaya-nauka-vlozhennie-v-nee-za-pyat-let-investitsii